2024 Ocak ayında,
Davos’ta gerçekleşen Dünya Ekonomik Forumu’nun en ilgi çeken gündemi şüphesiz yapay zekâydı. Oxford Economics ve Cognizant’ın ortak çalışması olan “New Work, New World”, dikkat çeken yayınlardan biri.
Cognizant, dünya çapında dijital dönüşüm hizmeti veren, Forbes Global 2000 ve Fortune Modern Board’da yer alan bir şirket. Şirketin mottosu, Türkçeye Mühendisliğin İyiliğe Etkisiolarak çevirebileceğimiz, “Engineering Impact for Good”. Oxford Economics’ten üretken yapay zekâ teknolojilerinin önümüzdeki 10 yıl içinde ABD ekonomisine etkilerine yönelik bir araştırma talep ediyor. Toplam 18 bin iş kolu incelenerek, üretken yapay zekayâ geçiş süreçleri ve iş süreçlerine etkileri analiz edilerek, üç farklı senaryo raporlanıyor. Araştırma sonuçları şöyle:
* 2032’de, teknolojinin Amerikan ekonomisine $1 trilyon 43 milyon ilave katkı sağlayacağı öngörülüyor. Büyümenin ana çıkış noktasıysa verimlilik. Yüzde 1,7 ila 3,5 oranında verimlilik artışı sağlanacak. Araştırmanın detaylarını incelediğimizde sektör dinamiklerine göre bu rakamların gerçekçi bir ortalama olduğunu söyleyebiliriz.
*
Şirketlerin yüzde 13’ü üç-dört, yüzde 46’sıysa 10 yıl içinde üretken yapay zekâya geçmiş olacak. Önümüzdeki dört ila sekiz yıl süresince yavaş yavaş başlayan bir dönüşüm, sonrasında katlanacak ve bu ivme en az 15 yıl daha devam edecek.
* 10 yılda, günümüz işlerinin yüzde 90’ı bir şekilde bu teknoloji dönüşümünden etkilenecek. Söz konusu etki hiyerarşi tanımadan, sekreterden CEO’ya kadar kendini gösterecek. Etkilenme oranlarının da belirlendiği araştırmaya göre işlerin yüzde 5’i belirgin şekilde değişecek. Bu değişimin yüzde dokuz oranında işgücü kaybı yaratması bekleniyor. Raporun en dikkat çekici tespitiyse, yapay zekânın üretim odaklı ve vasıfsız işleri yok ederken, karar alıcıların daha az etkileneceği savına karşı bir görüş bildirmesi. Araştırma kredi değerlendirme, bilgisayar programcılığı ve grafik tasarım işlerindeki değişimin yüzde 50’leri bulacağını ve bu oranın giderek artacağını öngörüyor. C-Level yöneticiler ve CEO’ların da sektörlere göre değişen yüzdelerde bilgiyi kullanma, analiz raporlarını değerlendirme gibi bazı mesailerinin yapay zekâya aktarılacağı raporlanmış.
Bir seyahat acentesinin günlük iş süreçlerini düşünelim. Müşterinin ilgilendiği turlar hakkındaki tanıtımları iletmek, program oluşturmak için genel bilgilerini almak ve kayda geçirmek, uçuş ve konaklamaları içeren bir bütçe çıkarmak… Bu konulardaki tecrübeyi yapay zekâya aktarıp insanı devreden çıkardığımızda hata payının da ortadan kalkacağı gerçeğini atlamamak gerek. Bu süreçlerin yüzde 63 oranında otomatize edilebileceği hesaplanmış. “İnsan eli değmeden olmaz” denen tek bir iş var listede: Uçak ve otel rezervasyonlarının, program içeriğindeki bağlantıların telefon veya bilgisayar yardımıyla gerçekleştirilmesi. Buraya sadece yüzde 13’lük bir otomasyon yansıyor. Seyahat acentesi örneğinde toplam yüzde 53’lük mesai azalması öngörülmüş.
Cognizant bu veriler ışığında çalışma hayatının bu geçişi nasıl yöneteceği ve en önemlisi, en çok korkulan teknoloji olan yapay zekânın, insanoğluna iş hayatında nasıl fayda yaratacağına odaklanan bir yol haritası paylaşıyor:
1. Çalışanlara değer vermek: Genel yetkinlik ve ihtiyaçları tespit etmek, her birine yapay zekâ farkındalığı kazandıracak eğitimler planlamak ve bu yolla korkuları azaltarak çalışanların adapte olmak için ihtiyaç duydukları motivasyonları artırmak öneriliyor.
2. Yaratıcı çözümler: Yapay zekâ şirketlere yeni gelir kazanma modelleri, operasyonel süreç iyileştirmeleri, yenilikçi ürünler ve servisler sunarak işlerini yapılandırma fırsatı verecek. Bunlar, yine insanın yaratıcılığı ve vizyonuyla vücut bulacak. O nedenle, stratejik pozisyondaki çalışanların kendi iş alanlarındaki fırsatları görüp paylaşmalarını sağlamak, dönüşüm hızı ve iş sonuçlarını artıracaktır.
3. Güven ve şeffaflık: Yapay zekâ dönüşüm süreçlerinin tüm açıklığıyla çalışanlarla paylaşılması, bazı kararların beraber alınması önemli olacak. Öte yandan, yapay zekâ uygulamalarının kontrol mekanizmaları, denetçi ve süreç kontrollerinin de mutlaka şirket bilgi güvenliği kapsamında kurgulanması gerekecek.
4. Fırsatları paylaşmak: Yapay zekânın el oyalayan, mekanik işleri devralmasıyla çalışanların eğitim, kişisel gelişim gibi alanlara odaklanma fırsatına sahip olması, dönüşümün bir başka noktası. Bu başlık altında yine son dönemde çok popüler olan, çalışma sürelerinin azaltılması da yer alıyor.
Ben yapay zekâyı, sosyal ilişkileri zayıf ama sayısal zekâsı çok gelişmiş, işini mükemmel yapmak için kendini geliştiren, çalışma arkadaşlarının iş yükünü hafifleten biri olarak hayal ediyorum. Leb demeden leblebiyi anlayan, ajitasyon yapmayan ve aranan bir çalışma arkadaşı. Ülkemiz özelinde ve günümüz iş hayatının gerçeklerini göze alınca en büyük endişem, yapay zekâdan çok onun çalışma arkadaşları. Türkiye’de artan genç nüfus işsizleri kazanabilmek için teknolojik okuryazarlık ve yabancı dil olmazsa olmaz. Üniversite diplomasıyla doğru orantılı olmayan bu yetkinliklerin kazandırılması ve istihdamın dönüştürülmesi için meslek liseleri gibi planlı bir eğitim programıyla yeni kapılar açılmalı. Yukarıda bahsi geçen dönüşümler yaşanırken, ülkemiz kaynakları parlatılmalı ve genlerimizde var olan adaptasyon becerimizle yoğrularak globaldeki mevcudiyetimiz sağlanmalı.
Son bir not; Dünya Ekonomik Forumu altında, Haziran 2023’te Türkçeye “Yapay Zekâ Yönetim Birliği” olarak çevrilebilecek “AI Governance Alliance” (AIGA) kuruldu. Bu, yapay zekânın tasarım, kurulum ve kullanımına öncülük eden 200 farklı organizasyonun temsil edildiği, 250’den fazla üyesi olan bir çalışma grubu. Teknoloji ve sistemlerin güvenliği, regülasyonu üzerine çalışıyor. Yönetim komitesi üyeleri arasında Meta, IBM, Oxford Üniversitesi, Bain & Company, OpenAI, Microsoft, Google ve Ruanda Teknoloji İletişim Bakanı yer alıyor.
Bu yazı, Inc. Türkiye’de yayınlanmıştır. https://incturkiye.com/makaleler/isin-ve-dunyanin-yeni-kodlari